Bảo hiểm xã hội là một phần không thể thiếu trong đời sống của tất cả người lao động. Đây là chính sách an sinh xã hội của Nhà nước được ban hành để bảo vệ người dân. Qua đó, mọi người phải có cái nhìn chính xác và đầy đủ về các quy định liên quan tới Bảo hiểm xã hội.
Cùng giải đáp thắc mắc Bảo hiểm xã hội là gì? Phân biệt BHXH Bắt buộc và Tự nguyện qua bài viết dưới đây nhé!
Bảo hiểm xã hội là gì?
Khái niệm về Bảo hiểm xã hội bạn cần biết
Theo quy định tại Luật Bảo hiểm xã hội 2014, Bảo hiểm xã hội được định nghĩa như sau. “Bảo hiểm xã hội là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội”.
Cơ sở pháp lý
Căn cứ vào Luật Bảo hiểm xã hội 2014 hiện hành.
Căn cứ vào Nghị định số 115/2015/NĐ-CP quy định về một số điều về Bảo hiểm xã hội.
Căn cứ vào Thông tư số 59/2015/TT-BLĐTBXH hướng dẫn thi hành một số điều trong Bảo hiểm xã hội hiện hành.
Vai trò quan trọng của bảo hiểm xã hội trong cuộc sống hiện nay
Bảo hiểm xã hội là sự bảo vệ của Nhà nước đối với người lao động. Chúng ta cần có cái nhìn tổng quan về vai trò của Bảo hiểm xã hội, cụ thể:
- Bảo hiểm xã hội mang lại sự an toàn, ổn định cho nền kinh tế – xã hội của nước nhà.
- Góp phần ổn định đời sống của đa số người lao động khi tham gia Bảo hiểm xã hội. Bởi khi bị suy giảm, mất khả năng lao động thì sẽ được bù đắp hoặc thay thế một phần thu nhập.
- Tạo được sự kết nối giữa Nhà nước với người lao động và người sử dụng lao động.
- Thúc đẩy được sự phát triển kinh tế, mang đến sự công bằng trong toàn xã hội.
- Bảo hiểm xã hội chính là trụ cột của cả hệ thống an sinh xã hội Nhà nước. Nó góp phần điều tiết chính sách, chương trình an sinh xã hội của từng Quốc gia khác nhau.
- Với người dân Việt Nam, Bảo hiểm xã hội chính là lý tưởng, bản chất tốt đẹp của Đảng và Nhà nước đang xây dựng. Mục đích hướng đến là “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.
Qua các vai trò nêu trên, chắc hẳn bạn đã thấy được tầm quan trọng mà Bảo hiểm xã hội mang lại. Chính Bảo hiểm xã hội sẽ là trụ cột, giúp gắn kết sự phát triển về kinh tế và xã hội hoà thành một.
Phân loại Bảo hiểm xã hội của nước ta hiện nay
Cơ quan bảo hiểm xã hội là gì?
Bảo hiểm xã hội được sự bảo hộ trực tiếp từ Nhà nước theo quy định cụ thể của Pháp luật. Qua đó, người lao động sẽ được bảo vệ, đảm bảo sự an toàn về đời sống hằng ngày. Góp phần mang đến hệ thống an sinh xã hội vững mạnh của nước Việt Nam.
Bảo hiểm xã hội tự nguyện là gì?
- Khái niệm: Bảo hiểm xã hội tự nguyện là một loại hình Bảo hiểm do Nhà nước Việt Nam đứng ra tổ chức. Những đối tượng tham gia sẽ được chọn phương thức đóng, mức đóng theo thu nhập của mình. Nhà nước sẽ hỗ trợ song song với người lao động mức tiền đóng để hưởng tử tuất và hưu trí.
- Đối tượng được tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện: bao gồm toàn bộ công dân Việt Nam đủ 15 tuổi trở nên.
- Chế độ được hưởng: chế độ tử tuất và chế độ hưu trí.
- Trách nhiệm đóng Bảo hiểm xã hội: tự nguyện.
- Mức đóng: Người lao động sẽ đóng với tỉ lệ 22% thu nhập hằng tháng do người lao động tự chọn. Mức đóng tối đa không được vượt 20% mức lương cơ sở hiện tại.
- Phương thức đóng: Hằng tháng, 03 tháng 01 lần, 06 tháng 01 lần, 12 tháng 01 lần, đóng một lần nhiều năm nhưng không vượt quá 05 năm.
Bảo hiểm xã hội bắt buộc là gì?
- Khái niệm: Bảo hiểm xã hội bắt buộc là loại hình Bảo hiểm do Nhà nước quy định. Theo đó người lao động và người sử dụng lao động phải tham gia.
- Đối tượng được tham gia Bảo hiểm xã hội bắt buộc: Người lao động tham gia hợp đồng lao động; Cán bộ, công chức, sĩ quan, hạ sĩ quna, chiến sĩ công an, quân đội nhân dân Việt Nam; Người hoạt động theo chế độ không chuyên trách tại xã, phường, thị trấn; Người làm việc tại nước ngoài theo hợp đồng cụ thể.
- Chế độ được hưởng: Chế độ thai sản, ốm đau, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hưu trí, tử tuất.
- Mức đóng: Người lao động đóng 9% mức lương tham gia Bảo hiểm xã hội. Người sử dụng lao động đóng 18,5% mức lương tham gia Bảo hiểm xã hội. Hai mức đóng này sẽ đóng vào quỹ Bảo hiểm thất nghiệp và quỹ Bảo hiểm xã hội.
- Trách nhiệm đóng: bắt buộc.
- Phương thức đóng: Người sử dụng lao động đóng hằng tháng. Người lao động đóng hằng tháng, 03 tháng, 06 tháng, 12 tháng.
Qua hai loại hình Bảo hiểm xã hội trên thì bạn đã nắm được mức đóng bảo hiểm xã hội quy định như thế nào rồi phải không? Các quy định này sẽ giúp người lao động hiểu rõ và nắm chắc thông tin, đảm bảo được quyền lợi.
Những điều cần biết về Bảo hiểm xã hội?
Mã số bảo hiểm xã hội là gì?
Mã số Bảo hiểm xã hội là số định danh cá nhân của người tham gia do trực tiếp cơ quan Bảo hiểm xã hội cấp. Số này sẽ được ghi trên sổ Bảo hiểm xã hội và thẻ Bảo hiểm Y Tế.
Mỗi người sẽ chỉ được cấp một mã duy nhất, mã này có 10 chữ số. Với mã số này bạn có thể tra cứu được quá trình mình tham gia Bảo hiểm từ trước tới nay.
Để tra cứu mã số Bảo hiểm xã hội bạn cần thực hiện các bước sau:
- Truy cập trực tiếp vào trang tra cứu Bảo hiểm xã hội Việt Nam. Có thể đăng nhập vào máy tính và điện thoại theo đường link baohiemxahoi.gov.vn.
- Nhập đầy đủ, chính xác thông tin của người muốn tra cứu. Chẳng hạn như họ tên, nơi đăng ký Bảo hiểm, số Chứng minh/ căn cước, ngày sinh.
- Xác nhận mình không phải là người máy và bắt đầu tra cứu thông tin.
- Xem được kết quả tìm kiếm theo mã số mình đã nhập.
Sổ bảo hiểm xã hội là gì?
Sổ Bảo hiểm xã hội là một loại sổ được dùng xuyên suốt trong quá trình đóng của người lao động.
Nó sẽ ghi chép số năm đóng, làm cơ sở để sau này giải quyết các chế độ liên quan. Sổ Bảo hiểm rất quan trọng, do đó bạn không được làm lạc mất quyển sổ này nhé!
Trước đây, sổ Bảo hiểm xã hội sẽ do người sử dụng lao động giữ. Thế nhưng từ khi Luật Bảo hiểm xã hội 2014 có hiệu lực thì đã thay đổi. Cụ thể, người lao động sẽ giữ và chịu trách nhiệm bảo quản sổ của mình.
Quy định này ban hành sẽ có hai ý kiến trái chiều. Thứ nhất, người lao động sẽ thấy vui vì mình sẽ được cầm sổ của mình để theo dõi. Thứ hai, nhiều người lại lo ngại về việc nếu bị thất lạc thì sẽ giải quyết như thế nào.
Để giải đáp cho vấn đề này, bạn phải biết được dù bạn có đang giữ sổ nhưng tại cơ quan Bảo hiểm hiển thị trên hệ thống quản lý.
Vì vậy, khi mất hoặc hỏng sổ, bạn có thể đến cơ quan Bảo hiểm xã hội để được cấp lại sổ. Việc cấp lại này không hề ảnh hưởng tới quá trình đã đóng của bạn đâu nhé!
Các trường hợp không phải đóng Bảo hiểm xã hội bạn cần biết
Người lao động nghỉ việc, hưởng chế độ ốm đau từ 14 ngày làm việc trở lên trong cùng một tháng. Thời gian này sẽ không được đóng Bảo hiểm xã hội.
Người lao động có 02 Hợp đồng lao động trở lên với nhiều đơn vị sử dụng lao động khác nhau thì sẽ đóng BHXH theo Hợp đồng đầu tiên.
Trợ cấp bảo hiểm xã hội là gì?
Trợ cấp bảo hiểm xã hội là chế độ dành cho người lao động khi tham gia Bảo hiểm xã hội. Khi này người lao động không may bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp.
Nếu cơ quan bảo hiểm xét đủ điều kiện hưởng theo quy định pháp luật thì sẽ được hưởng trợ cấp. Sẽ có mức trợ cấp 01 lần và mức trợ cấp hằng tháng tuỳ thuộc vào tình trạng sức khoẻ.
Thời gian tham gia bảo hiểm xã hội là gì?
Theo quy định Luật bảo hiểm xã hội 2014, thời gian đóng bảo hiểm xã hội tính từ khi người lao động bắt đầu đóng tới lúc dừng đóng.
Trong trường hợp người lao động đóng không liên tục thì thời gian đóng sẽ bằng tổng thời gian đã tham gia bảo hiểm trước đó.
Do đó, nếu tham gia không liên tục thì sẽ được cộng dồn theo tổng thời gian người lao động có tham gia bảo hiểm xã hội.
Quyền lợi bảo hiểm xã hội?
Bảo hiểm xã hội được chia ra các nhóm quyền lợi chính sau:
Chế độ ốm đau.
Chế độ thai sản.
Chế độ hưu trí.
Chế độ tử tuất.
Chế độ tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp.
Chế độ thất nghiệp.
Mỗi chế độ sẽ có các có quy định và quyền lợi riêng biệt dành cho người lao động. Hãy cùng tìm hiểu cụ thể hơn về các nhóm quyền lợi này.
- Chế độ ốm đau
Người lao động bị ốm đau hay tai nạn lao động được cấp giấy chứng nhận của tổ chức y tế. Lúc này người lao động sẽ được nghỉ để hưởng chế độ ốm đau theo quy định luật Bảo hiểm. Tuỳ vào thời gian nghỉ ốm, tính chất công việc mà sẽ có các mức hưởng chế độ khác nhau.
Thời gian nghỉ ốm không vượt quá 30 ngày. Nếu sau thời gian này vẫn chưa phục hồi sức khoẻ sẽ được hưởng chế độ nghỉ ngơi dưỡng sức.
- Chế độ thai sản
Người lao động sẽ được hưởng chế độ thai sản khi thuộc các trường hợp quy định. Đó là lao động nữ mang thai; lao động nữ sinh con; lao động nhận nuôi con nuôi dưới 06 tháng tuổi; lao động nữ mang thai hộ; lao động nữ đặt vòng tránh thai; lao động nam đóng bảo hiểm xã hội khi có vợ đang sinh con.
Để được hưởng chế độ thai sản, người lao động phải đóng Bảo hiểm từ đủ 06 tháng trở lên. Trường hợp lao động đủ điều kiện nhưng đã chấm dứt hợp đồng lao động thì vẫn được hưởng chế độ thai sản.
Mức hưởng chế độ thai sản tính bằng 100% bình quân tiền lương đóng Bảo hiểm xã hội của 06 tháng trước khi nghỉ sinh.
- Chế độ hưu trí
Để hưởng chế độ hưu trí thì người lao động nghỉ việc khi đã đóng đủ 20 năm Bảo hiểm xã hội trở lên. Theo quy định là nam 60 tuổi và nữ 55 tuổi.
Mức hưởng chế độ hưu trí được chia làm 2 mốc: trước 2018 và sau 01/01/2018.
Nếu trước 2018, mức trợ cấp sẽ được tính bằng 45% bình quân lương đóng Bảo hiểm. Sau đó cứ mỗi năm thì tăng thêm 2% với nam và 3% với nữ, mức tối đa là 75%.
Kể từ 01/01/2018, mức trợ cấp hưu trí được tính bằng 45% bình quân lương đóng Bảo hiểm. Nam thì từ 16-20 năm, sau đó mỗi năm tăng 2%. Nữ thì 15 năm, sau đó mỗi năm tăng 3%. Mức tối đa vẫn là 75% giống như quy định trước 2018.
- Chế độ tử tuất cho người lao động
Chế độ tử tuất được chi trả khi người lao động chết. Lúc này người thân hoặc người đứng ra lo mai táng sẽ hưởng phần trợ cấp tử tuất.
Mức hưởng được quy định rất cụ thể và rõ ràng như sau.
Trợ cấp mai táng: bằng 10 lần mức lương cơ sở
Trợ cấp tuất hằng tháng: mỗi thân nhân nhận 50% mức lương cơ sở. Nếu thân nhân không có người nuôi dưỡng thì trợ cấp tuất mỗi tháng là 70% lương cơ sở.
Trợ cấp tuất chi trả 01 lần: nếu thân nhân người chết có nguyện vọng nhận trợ cấp 01 lần thì được tính bằng 1,5 tháng lương đóng BHXH trước 2014. Và 02 tháng mức bình quân lương tháng đóng BHXH sau 2014. Mức quy định thấp nhất là 03 tháng bình quân tiền lương đóng BHXH.
- Chế độ tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp.
Người lao động bị bệnh mà bệnh này nằm trong danh mục bệnh nghề nghiệp của Bộ Y tế và Bộ LĐTB-XH.
Mức hưởng được quy định cụ thể:
Khi người lao động suy giảm khả năng lao động mức 5% – 30% sẽ hưởng mức trợ cấp 01 lần bằng 05 lần mức lương cơ sở hiện tại. Nếu suy giảm thêm 1% sẽ được hưởng cộng thêm 0,5 lần mức lương cơ sở.
Bên cạnh đó, người lao động sẽ được hưởng thêm trợ câp tính theo năm đóng Bảo hiểm xã hội. Nếu từ 01 năm trở xuống thì bằng 05 tháng, sau đó cứ mỗi năm sẽ thêm 0,3 tháng lương đóng Bảo hiểm.
Chế độ bảo hiểm thất nghiệp được quy định như thế nào?
Bảo hiểm thất nghiệp ra đời để bảo vệ người lao động khi không may bị mất thu nhập do thất nghiệp.
Để hưởng trợ cấp này thì người lao động phải đóng quỹ thất nghiệp trên 12 tháng, trước 24 tháng kể từ ngày chính thức thất nghiệp.
Trong 03 tháng kể từ ngày thất nghiệp, người lao động có thể làm thủ tục nhận trợ cấp thất nghiệp bất cứ lúc nào.
Mức hưởng trợ cấp hằng tháng là 60% mức đóng Bảo hiểm xã hội trước khi chính thức thất nghiệp 06 tháng.
Lương tham gia bảo hiểm xã hội là gì?
Lương tham gia bảo hiểm xã hội chính là mức lương để xác định mức đóng Bảo hiểm xã hội của bạn.
Mức đóng tối thiểu sẽ là mức lương tối thiểu của vùng. Mức tối đa để đóng Bảo hiểm xã hội không được quá 20 lần lương cơ sở hiện tại.
Mức tối đa của bảo hiểm thất nghiệp là 20 tháng lương tối thiểu của mỗi vùng.
Với những thông tin quan trọng trên phần nào đã giúp bạn hiểu rõ bảo hiểm xã hội là gì? Phân biệt BHXH Bắt buộc và Tự nguyện rồi phải không nào? Tham gia bảo hiểm liên tục để được bảo vệ quyền lợi một cách tối ưu nhất. Hãy là một người lao động thông minh kết nối cùng Nhà nước để thêm vững mạnh nhé!
Được biên tập bởi:
https://appvay.org